Động cơ bị “gõ máy” khi nổ

Động cơ bị “gõ máy” khi nổ nguyên nhân do đâu?

Tiếng “gõ máy” phát ra từ khoang động cơ khi xe đang nổ máy là một trong những hiện tượng khiến nhiều chủ xe lo lắng. Âm thanh này có thể nghe như tiếng kim loại gõ lách cách, phát ra đều đặn hoặc lúc có lúc không. Đây là dấu hiệu cảnh báo rõ ràng rằng hệ thống động cơ đang gặp vấn đề và cần được kiểm tra kịp thời để tránh những hư hỏng nghiêm trọng hơn.

Một trong những nguyên nhân thường bị bỏ qua nhưng lại rất phổ biến dẫn đến hiện tượng gõ máy chính là việc sử dụng sai loại nhiên liệu so với khuyến cáo của nhà sản xuất. Việc đổ xăng không đúng chỉ số octane, dùng dầu diesel kém chất lượng hoặc pha tạp chất đều có thể khiến động cơ vận hành bất thường.

Trong bài viết này, Pro Car sẽ cùng bạn tìm hiểu rõ hiện tượng “gõ máy” là gì, vì sao sử dụng sai nhiên liệu lại gây ra tình trạng này, và cách khắc phục để đảm bảo động cơ vận hành êm ái, bền bỉ.

Gõ máy là gì? Dấu hiệu nhận biết

“Gõ máy” (engine knocking hay detonation) là hiện tượng xảy ra khi hỗn hợp không khí – nhiên liệu trong buồng đốt phát nổ không đúng thời điểm, thường là trước hoặc sau điểm đánh lửa chuẩn. Thay vì một vụ nổ đồng nhất, quá trình cháy trở nên bất thường, tạo ra các sóng va đập gây tiếng gõ lách cách trong động cơ.

Dấu hiệu nhận biết dễ thấy nhất:

• Khi xe đang nổ máy tại chỗ hoặc tăng tốc, nghe tiếng “lách cách”, “tách tách” từ khoang động cơ.

• Động cơ rung nhiều hơn bình thường, nhất là khi đạp ga mạnh.

• Xe yếu, tăng tốc chậm, tiêu hao nhiên liệu nhiều hơn.

• Có thể kèm theo hiện tượng nóng máy, nhiệt độ tăng nhanh.

Nếu để lâu, tình trạng gõ máy sẽ khiến động cơ bị mài mòn nhanh, piston và xy lanh bị hư hại, bugi cháy, thậm chí vỡ đầu piston – gây hỏng hóc nghiêm trọng và tốn kém.

Vì sao sai loại nhiên liệu gây gõ máy?

Mỗi dòng xe đều được nhà sản xuất thiết kế với một tỷ số nén nhất định cho động cơ. Dựa vào đó, họ cũng đưa ra khuyến cáo về loại nhiên liệu phù hợp, thường là dựa vào chỉ số octane (đối với xe xăng) hoặc chất lượng dầu (đối với xe diesel). Việc sử dụng sai loại nhiên liệu sẽ làm thay đổi quá trình cháy nổ trong buồng đốt.

Đối với xe sử dụng xăng

Xăng có nhiều loại, phổ biến ở Việt Nam là RON 92, RON 95. Sự khác biệt chính nằm ở chỉ số octane. Chỉ số octane càng cao thì khả năng chống kích nổ sớm càng tốt. Nếu sử dụng xăng có chỉ số octane thấp hơn khuyến cáo của nhà sản xuất, hỗn hợp trong buồng đốt có thể phát nổ sớm hơn điểm đánh lửa – gây ra hiện tượng gõ máy.

Ví dụ, nếu xe được thiết kế sử dụng RON 95 nhưng chủ xe lại đổ RON 92 để tiết kiệm chi phí, động cơ có thể bị gõ máy do quá trình cháy diễn ra quá sớm. Trường hợp này càng dễ xảy ra khi xe tải nặng, tăng tốc nhanh hoặc đi ở tốc độ cao liên tục.

Đối với xe sử dụng dầu diesel

Động cơ diesel không có bugi đánh lửa mà đốt cháy nhiên liệu bằng nhiệt sinh ra từ nén khí. Việc sử dụng dầu diesel kém chất lượng, pha tạp, nhiều nước hoặc không phù hợp sẽ khiến quá trình phun nhiên liệu, tán sương và cháy bị rối loạn – dẫn đến hiện tượng va đập trong buồng đốt, gây ra tiếng gõ.

Một số trường hợp khác liên quan đến dầu diesel:

• Sử dụng dầu B5 pha sinh học nhưng xe không tương thích.

• Dầu bị oxy hóa do để lâu ngày.

• Dầu có chứa tạp chất, làm tắc kim phun.

Các nguyên nhân liên quan khác

Ngoài nguyên nhân về nhiên liệu, còn có một số nguyên nhân khác có thể gây ra gõ máy:

• Bugi không đúng chủng loại, đánh lửa sớm hoặc muộn.

• Cảm biến kích nổ (knock sensor) bị hỏng, không gửi tín hiệu điều chỉnh đánh lửa cho ECU.

• Buồng đốt bị đóng muội than, tăng tỷ số nén cục bộ.

• Lỗi ECU điều khiển đánh lửa sai thời điểm.

• Hệ thống làm mát kém khiến buồng đốt quá nóng, dễ gây cháy sớm.

Tuy nhiên, sử dụng sai loại nhiên liệu vẫn là yếu tố thường gặp và dễ khắc phục nhất.

Tác hại khi để tình trạng gõ máy kéo dài

Gõ máy không chỉ gây khó chịu về âm thanh mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro nghiêm trọng đối với động cơ. Một số hệ quả có thể kể đến:

• Mòn piston, xi lanh, bạc lót do lực va đập bất thường.

• Bugi cháy hoặc bị đứt điện cực.

• Vỡ đầu piston nếu hiện tượng kích nổ mạnh và kéo dài.

• Gây lệnh trục cam, cong tay biên, hỏng bạc cổ trục.

• Tiêu hao nhiên liệu nhiều hơn do quá trình cháy không tối ưu.

• Làm giảm tuổi thọ động cơ, gây hỏng hóc dây chuyền.

Việc khắc phục hậu quả của gõ máy thường tốn kém và mất nhiều thời gian nếu đã ảnh hưởng đến các chi tiết cơ khí bên trong.

Cách xử lý khi động cơ bị gõ máy do sai nhiên liệu

Khi phát hiện tiếng gõ máy bất thường, bạn nên dừng xe và kiểm tra sớm. Nếu xác định nguyên nhân do sử dụng sai loại nhiên liệu, có thể xử lý theo hướng sau:

1. Đối với xe xăng

• Nếu đổ nhầm xăng có chỉ số octane thấp (ví dụ: RON 92 thay vì RON 95), hãy chạy xe nhẹ nhàng, không tăng ga mạnh cho đến khi hết bình.

• Ngay lần tiếp theo, nên đổ đúng loại xăng được khuyến cáo. Có thể trộn xăng RON 95 với RON 92 để tăng dần chỉ số octane nếu cần.

• Không nên sử dụng chất phụ gia không rõ nguồn gốc để “tăng chỉ số octane” vì dễ gây hại thêm cho động cơ.

2. Đối với xe diesel

• Nếu nghi ngờ nhiên liệu bị pha tạp, hãy đưa xe đến gara để xả sạch nhiên liệu cũ, vệ sinh bồn chứa và thay lọc nhiên liệu.

• Kiểm tra kim phun, vòi phun, bơm cao áp nếu tình trạng gõ máy vẫn kéo dài.

• Tuyệt đối không sử dụng dầu diesel rẻ tiền, không rõ nguồn gốc.

3. Kiểm tra hệ thống đánh lửa, cảm biến

• Kiểm tra bugi, mobin, cảm biến kích nổ và hệ thống đánh lửa.

• Nếu cảm biến knock sensor hỏng, ECU không thể điều chỉnh thời điểm đánh lửa, dẫn đến gõ máy ngay cả khi dùng đúng nhiên liệu.

4. Làm sạch buồng đốt

• Vệ sinh muội than trong buồng đốt bằng dung dịch chuyên dụng hoặc thông qua kỹ thuật chạy hòa chất (engine decarbonization).

• Việc này nên được thực hiện tại các gara uy tín để đảm bảo đúng kỹ thuật.

Cách phòng tránh tình trạng gõ máy

Để hạn chế và ngăn chặn hiện tượng gõ máy xảy ra trong quá trình sử dụng xe, chủ xe nên lưu ý một số điều sau:

• Luôn sử dụng nhiên liệu đúng chủng loại, đúng khuyến cáo của nhà sản xuất (ghi trong nắp bình xăng hoặc sổ tay sử dụng).

• Không đổ xăng trộn, không dùng nhiên liệu không rõ nguồn gốc.

• Tránh lái xe kiểu “ép máy”: tăng tốc quá nhanh, chở quá tải, đi số cao ở tốc độ thấp.

• Thay bugi, vệ sinh kim phun, buồng đốt định kỳ.

• Kiểm tra cảm biến, hệ thống đánh lửa theo định kỳ bảo dưỡng.

• Không để xe bị quá nhiệt, kiểm tra hệ thống làm mát thường xuyên.

Xem thêm: Động cơ quá nhiệt cách khắc phục và phòng tránh

Kết luận

Hiện tượng “gõ máy” là một trong những cảnh báo quan trọng cho thấy động cơ xe đang vận hành không đúng chuẩn. Trong nhiều trường hợp, nguyên nhân có thể đến từ chính hành vi sử dụng nhiên liệu sai cách – đổ xăng/dầu không phù hợp với thiết kế của động cơ.

Việc phát hiện sớm và xử lý kịp thời sẽ giúp tránh được những hư hỏng nghiêm trọng, tiết kiệm chi phí và kéo dài tuổi thọ xe. Quan trọng hơn, hãy luôn sử dụng nhiên liệu chất lượng, đúng khuyến cáo của nhà sản xuất để đảm bảo hiệu suất vận hành tối ưu cho chiếc xe của bạn.

Trên đây là một số chia sẻ của Pro Car về chủ đề: Động cơ bị “gõ máy” khi nổ – Nguyên nhân có thể là do sai loại nhiên liệu. Mọi vấn đề cần được hỗ trợ, bạn đọc vui lòng liên hệ trực tiếp qua số hotline: 0867.767.168 để được hỗ trợ nhanh chóng nhất.